वासोटा किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Vasota Fort Information in Marathi
Vasota Fort Information in Marathi - वासोटा किल्ला हा महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील एक अद्भुत आणि गूढ असा किल्ला आहे. तो घनदाट कोयना अभयारण्यात स्थित असून गिर्यारोहकांसाठी एक आव्हानात्मक आणि रोमांचकारी ठिकाण मानला जातो. या किल्ल्याला "व्याघ्रगड" असेही संबोधले जाते. वासोटा किल्ला पाहताना आपण निसर्गाच्या अद्भुततेने भारावून जातो. उंच डोंगर, खोल दरी, दाट जंगल आणि प्राचीन इतिहास यामुळे हा किल्ला आगळावेगळा ठरतो. या किल्ल्यावर जाण्यासाठी बामणोली गावातून बोटीने शिवसागर जलाशय ओलांडावा लागतो. जंगलातून दोन तासांचा पायपीट प्रवास करून किल्ल्यावर पोहोचता येते. हे ठिकाण निसर्गप्रेमी, ट्रेकर्स आणि इतिहासप्रेमी यांच्यासाठी अत्यंत आकर्षक आहे.
वासोटा किल्ल्याचा इतिहास
वासोटा किल्ल्याचा उगम अज्ञात असला तरी तो ११ व्या शतकात शिलाहार राजा भोज यांनी बांधल्याचे मानले जाते. नंतरच्या काळात हा किल्ला आदिलशाहीच्या ताब्यात गेला. १६५५ मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला जिंकून त्याला "व्याघ्रगड" असे नाव दिले. पुढे मराठा साम्राज्यात या किल्ल्याचा वापर सैन्य छावणीसाठी करण्यात आला. बाजीराव द्वितीय यांच्या पराभवानंतर १८१८ मध्ये ब्रिटिशांनी वासोटा किल्ला ताब्यात घेतला आणि तो तुरुंग म्हणून वापरण्यात आला. यानंतर मात्र हा किल्ला दुर्लक्षित राहिला. आजही किल्ल्यावर शिवमंदिर, पाण्याची टाकी, राजवाड्याचे अवशेष आणि बाबूकडा हे महत्त्वाचे अवशेष पाहायला मिळतात.
वासोटा किल्ला ट्रेक मार्ग
वासोटा किल्ल्यावर जाण्यासाठी बामणोली गावातून बोटीने शिवसागर तलाव ओलांडून जावे लागते. तिथून वनखात्याच्या परवानगीने जंगलात प्रवेश दिला जातो. घनदाट जंगलामुळे मार्ग शोधणे कठीण होऊ शकते, त्यामुळे अनुभवी वाटाड्या घेणे आवश्यक आहे. किल्ल्यावर पोहोचण्यासाठी साधारणपणे दोन तासांची पायपीट करावी लागते. हा प्रवास नयनरम्य असून अनेकदा हरणे, अस्वल, बिबटे यांसारखे वन्यजीव पाहायला मिळतात. ट्रेक हा मध्यम श्रेणीतील असून नवशिक्यांसाठीही योग्य आहे. किल्ल्यावर पोहोचल्यावर सभोवताली पसरलेली वनश्री आणि विशाल शिवसागर तलावाचे विहंगम दृश्य पाहता येते.
वासोटा किल्ल्यावर काय पाहता येईल?
- बाबूकडा: हा किल्ल्यावरील सर्वात प्रसिद्ध ठिकाणांपैकी एक आहे. येथून खोल दरीचा विहंगम नजारा दिसतो.
- शिवमंदिर: किल्ल्यावर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी उभारलेले हे मंदिर धार्मिक महत्त्वाचे आहे.
- पाण्याच्या टाक्या: पिण्याच्या पाण्यासाठी जुने जलस्त्रोत आजही येथे उपलब्ध आहेत.
- राजवाड्याचे अवशेष: किल्ल्यावर असलेले काही अवशेष तत्कालीन वास्तुशैलीचे उत्तम उदाहरण आहेत.
- म्हातारीचा अंगठा: किल्ल्याच्या उत्तरेस असलेल्या पर्वतरांगा व टोकदार शिखर, ज्याला म्हातारीचा अंगठा असे म्हणतात.
वासोटा किल्ल्याला भेट देण्याची सर्वोत्तम वेळ
पावसाळ्यात हा किल्ला अत्यंत निसर्गरम्य दिसतो, मात्र ट्रेक करणे कठीण होते. त्यामुळे ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी हा सर्वोत्तम काळ मानला जातो. हिवाळ्यात वातावरण आल्हाददायक असते आणि जंगलाच्या सौंदर्याचा आनंद लुटता येतो. उन्हाळ्यातही येथे गर्द हिरवाई असल्याने हा किल्ला भेट देण्यासारखा आहे.
वासोटा किल्ल्यावर कसे जायचे?
वासोटा किल्ल्यावर जाण्यासाठी प्रथम साताऱ्याला यावे लागते. पुणे आणि मुंबई येथून साताऱ्यापर्यंत नियमित बस आणि रेल्वे सेवा उपलब्ध आहेत. साताऱ्याहून ४० किमी अंतरावर बामणोली हे गाव आहे. बामणोलीहून बोटीने शिवसागर जलाशय ओलांडून जंगलाच्या प्रवेशद्वारापर्यंत जाता येते. तिथून दोन तासांच्या चढाईने वासोटा किल्ल्यावर पोहोचता येते.
नित्कर्ष
वासोटा किल्ला हा निसर्गसौंदर्य, इतिहास आणि साहस यांचा अनोखा संगम आहे. हा किल्ला गिर्यारोहकांसाठी आणि इतिहासप्रेमींसाठी एक आव्हानात्मक आणि संस्मरणीय अनुभव देतो. कोयना अभयारण्याच्या घनदाट जंगलात वसलेला हा किल्ला अद्यापही फारसा बदललेला नाही, त्यामुळे निसर्गाच्या सान्निध्यात काही वेळ घालवण्याची उत्तम संधी येथे मिळते. ट्रेकिंगच्या दृष्टीने हा मध्यम श्रेणीचा असून साहसप्रिय पर्यटकांसाठी हा एक उत्तम पर्याय आहे. इतिहासाचा साक्षीदार आणि निसर्गाचा वरदहस्त असलेला वासोटा किल्ला महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या किल्ल्यांपैकी एक आहे.
हे पण वाचा : वरळी किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Worli Fort Information in Marathi
