पुरंदर किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Purandar Fort Information in Marathi

Purandar Fort Information in Marathi - पुरंदर किल्ला हा महाराष्ट्रातील ऐतिहासिक किल्ल्यांपैकी एक महत्त्वाचा किल्ला आहे. पुणे जिल्ह्यातील सासवड शहराच्या दक्षिणेस ५० किलोमीटर अंतरावर सह्याद्री पर्वतरांगांमध्ये हा किल्ला वसलेला आहे. पुरंदर किल्ला सुमारे ४४७२ फूट उंचीवर असून, तो मराठ्यांच्या इतिहासात एक महत्त्वाची भूमिका बजावतो. हा किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या कारकिर्दीत मुघल आणि आदिलशाही सत्तांविरोधातील लढाईचे केंद्र होता. विशेषतः, शिवाजी महाराजांचे सुपुत्र संभाजी महाराज यांचा जन्म याच किल्ल्यावर झाला होता. पुरंदर किल्ल्याला दोन भागांमध्ये विभागले जाते. माची आणि बालेकिल्ला किल्ल्यावरून संपूर्ण परिसराचे मनमोहक दृश्य दिसते आणि ट्रेकिंगसाठीही हे ठिकाण प्रसिद्ध आहे.

पुरंदर किल्ल्याचा इतिहास

पुरंदर किल्ल्याचा इतिहास ११व्या शतकापर्यंत मागे जातो. यादव वंशाच्या काळात हा किल्ला प्रथम बांधण्यात आला. त्यानंतर बहमनी राजवटीच्या ताब्यात गेल्यानंतर तो आदिलशाहीच्या अखत्यारीत आला. १६४६ मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला जिंकून घेतला आणि तो मराठा साम्राज्याचा महत्त्वाचा किल्ला बनला. १६६५ मध्ये पुरंदरच्या तहामुळे हा किल्ला मुघलांच्या ताब्यात गेला, मात्र काही वर्षांनी पुन्हा शिवाजी महाराजांनी तो परत घेतला. पुढे पेशव्यांच्या काळातही हा किल्ला महत्त्वाचा ठरला. इंग्रजांनी १८१८ मध्ये हा किल्ला जिंकला आणि तो त्यांच्या ताब्यात राहिला. पुरंदर किल्ल्याचा इतिहास अनेक लढायांचे आणि स्वातंत्र्याच्या लढ्यांचे साक्षीदार आहे.

पुरंदर किल्ल्याची रचना आणि वैशिष्ट्ये

पुरंदर किल्ला मजबूत तटबंदीने वेढलेला आहे आणि त्यात बरेच ऐतिहासिक अवशेष पाहायला मिळतात. किल्ल्याच्या मुख्य प्रवेशद्वाराला "दिल्ली दरवाजा" म्हणतात. किल्ल्यावर एक जुने केदारेश्वर मंदिर आहे, जे महादेवाला समर्पित आहे. किल्ल्याच्या आत मुरारबाजी देशपांडे यांचा पुतळा आहे, जो त्यांच्या शौर्याची आठवण करून देतो. किल्ल्याच्या वरील भागाला बालेकिल्ला म्हणतात, जिथून संपूर्ण परिसराचे विहंगम दृश्य पाहायला मिळते. शिवाय, येथे एक चर्च देखील आहे, जे इंग्रजांच्या काळात बांधले गेले होते.

पुरंदर किल्ल्यावर आणि आसपासची प्रमुख स्थळे

• बनेश्वर मंदिर – भगवान शिवाला समर्पित हे मंदिर पुरंदर किल्ल्यापासून जवळच आहे.
• मल्हारगड किल्ला – सोनोरी किल्ला म्हणून ओळखला जाणारा हा किल्ला मराठ्यांच्या अंतिम बांधकामांपैकी एक आहे.
• भाटघर धरण – हे पुणे जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचे धरण आहे आणि ते पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे ठिकाण आहे.
• इस्कॉन एनव्हीसीसी मंदिर – भगवान कृष्ण आणि राधाराणी यांना समर्पित हे भव्य मंदिर पुण्यात आहे.
• लाल महाल – छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बालपण जिथे गेले, तो ऐतिहासिक लाल महाल पुण्यात स्थित आहे.
• शिंदे छत्री – मराठा सरदार महादजी शिंदे यांच्या स्मरणार्थ बांधलेले हे एक ऐतिहासिक स्मारक आहे.

पुरंदर किल्ल्यावर जाण्यासाठी लागणारा वेळ आणि प्रवेश शुल्क

पुरंदर किल्ला सकाळी ९ ते सायंकाळी ५ या वेळेत पर्यटकांसाठी खुला असतो. किल्ल्यावर जाण्यासाठी कोणतेही प्रवेश शुल्क नाही, मात्र भारतीय नागरिकांनी ओळखपत्र आणि परदेशी नागरिकांनी पासपोर्ट दाखवावा लागतो.

पुरंदर किल्ल्यावर ट्रेकिंग आणि साहसी पर्यटन

पुरंदर किल्ला ट्रेकिंगसाठी अतिशय उत्तम ठिकाण आहे. ट्रेकिंग करताना हिरवीगार झाडी, डोंगररांगा आणि सह्याद्रीच्या सौंदर्याचा अनुभव घेता येतो. पावसाळ्यात किल्ल्याचा परिसर अधिकच सुंदर होतो आणि हिरवाईने नटतो. हा ट्रेक मध्यम श्रेणीतील आहे आणि सुरुवातीच्या ट्रेकर्ससाठी उत्तम पर्याय मानला जातो.

पुरंदर किल्ल्याला भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम काळ

पुरंदर किल्ल्याला भेट देण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च हा सर्वोत्तम काळ आहे. हिवाळ्यात हवामान थंड आणि आल्हाददायक असते, जे किल्ल्यावर ट्रेकिंग आणि फिरण्यासाठी सोयीचे ठरते.

पुरंदर किल्ल्यापर्यंत पोहोचण्याचे मार्ग

पुरंदर किल्ल्यावर जाण्यासाठी विविध मार्ग उपलब्ध आहेत. विमानाने जाण्यासाठी पुणे विमानतळ हे सर्वात जवळचे आहे, जे किल्ल्यापासून सुमारे ४५ किलोमीटर अंतरावर आहे. रेल्वेने जाण्यासाठी पुणे रेल्वे स्थानक हे सर्वात जवळचे आहे, जे २९ किलोमीटर अंतरावर आहे. तसेच, पुणे आणि सासवड येथून किल्ल्याच्या पायथ्यापर्यंत खासगी वाहन किंवा एस.टी. बसने जाता येते.

पुरंदर किल्ल्याजवळ राहण्याची सोय

जर तुम्ही पुरंदर किल्ल्यावर दीर्घकाळ थांबण्याचा विचार करत असाल, तर किल्ल्याजवळ काही चांगली हॉटेल्स आणि रिसॉर्ट्स उपलब्ध आहेत. हॉटेल अभिषेक गार्डन, ऑर्चर्ड रिसॉर्ट आणि हॉटेल हिमालयन इन यांसारख्या ठिकाणी राहण्याची सोय करता येते.

निष्कर्ष

पुरंदर किल्ला हा केवळ एक ऐतिहासिक किल्ला नाही, तर तो महाराष्ट्राच्या स्वातंत्र्यलढ्याचे प्रतीक आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज आणि मराठ्यांच्या पराक्रमाची साक्ष देणारा हा किल्ला पर्यटकांसाठी एक अद्वितीय ठिकाण आहे. किल्ल्याच्या भव्य तटबंदीपासून ते नैसर्गिक सौंदर्यापर्यंत, येथे प्रत्येक गोष्ट अप्रतिम आहे. इतिहासप्रेमी, ट्रेकिंगच्या आवडीनिवड असणारे आणि साहस शोधणारे पर्यटक यांना पुरंदर किल्ला एक उत्तम गंतव्यस्थान ठरते. जर तुम्हाला ऐतिहासिक ठिकाणे, साहसी ट्रेकिंग आणि निसर्गसौंदर्याचा आनंद घ्यायचा असेल, तर पुरंदर किल्ल्याला नक्की भेट द्या.

हे पण वाचा : विशाळगड किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Vishalgad Fort Information in Marathi

मित्रांनो तुम्हाला पुरंदर किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Purandar Fort Information in Marathi ही पोस्ट कशी वाटली आम्हाला कमेंट करून नक्की कळवा. धन्यवाद