आग्रा किल्ला संपूर्ण माहिती | Agra Fort Information in Marathi

Agra Fort Information in Marathi - आग्राचा किल्ला हा भारतातील सर्वात भव्य आणि ऐतिहासिक किल्ल्यांपैकी एक आहे. उत्तर प्रदेशातील आग्रा येथे स्थित असलेला हा किल्ला यमुना नदीच्या किनारी असून तो ताजमहालच्या अगदी जवळ आहे. हा किल्ला प्रामुख्याने मुघल सम्राट अकबराने १५७३ मध्ये बांधला. लाल वाळूच्या दगडांनी बनलेला हा किल्ला "लाल किल्ला" किंवा "किला-ए-अकबरी" म्हणूनही ओळखला जातो. मुघल साम्राज्याच्या काळात हा किल्ला राजधानीचा भाग होता आणि याला प्रचंड ऐतिहासिक महत्त्व आहे. १९८३ मध्ये युनेस्कोने या किल्ल्याला जागतिक वारसा स्थळाचा दर्जा दिला आहे.

आग्रा किल्ल्याचा इतिहास

आग्राच्या किल्ल्याचा इतिहास शेकडो वर्षे मागे जातो. प्रारंभीच्या काळात हा किल्ला "बदलगड" म्हणून ओळखला जात असे. दिल्लीच्या सुलतान सिकंदर लोदीने हा किल्ला आपल्या ताब्यात घेतला आणि येथे वास्तव्य केले. त्याचा मुलगा इब्राहिम लोदी याने देखील या किल्ल्यातून राज्य केले. १५२६ मध्ये बाबराने पानिपतच्या पहिल्या लढाईत इब्राहिम लोदीला पराभूत केले आणि किल्ल्याचा ताबा घेतला. यानंतर हुमायून, शेरशाह सूरी आणि पुन्हा मुघल साम्राज्यात हा किल्ला आला.

अकबराने १५५८ मध्ये किल्ल्याचा जीर्णोद्धार करण्याचा निर्णय घेतला आणि राजस्थानातील लाल वाळूच्या दगडांचा वापर करून हा किल्ला भव्य स्वरूपात बांधला. त्याचा नातू शाहजहानने किल्ल्यात सुंदर संगमरवरी महाल बांधले आणि किल्ल्याचा देखावा अधिक भव्य केला. मात्र, औरंगजेबाने त्याला कैदेत ठेवले आणि तो शेवटच्या दिवसांत याच किल्ल्यातील मुस्लिम बुर्जमध्ये राहिला. पुढे मराठ्यांनी हा किल्ला अनेकदा आपल्या ताब्यात घेतला, परंतु अखेर इंग्रजांनी १८०३ मध्ये किल्ला जिंकला आणि तो त्यांच्या ताब्यात राहिला.

आग्रा किल्ल्याची रचना

हा किल्ला सुमारे ९४ एकर क्षेत्रफळामध्ये पसरलेला आहे. त्याच्या भिंती ७० फूट उंच असून संपूर्ण किल्ला भक्कम दगडांनी बांधलेला आहे. किल्ल्याला चार प्रमुख प्रवेशद्वारे आहेत, ज्यापैकी दिल्ली गेट आणि अमरसिंग गेट हे सर्वात प्रसिद्ध आहेत. दिल्ली गेट हा किल्ल्याचा मुख्य प्रवेशद्वार होता आणि तो अत्यंत कलात्मक पद्धतीने बांधलेला आहे.

किल्ल्यात एकूण ५०० हून अधिक वास्तू होत्या, परंतु त्यापैकी बहुतांश इमारती ब्रिटिश काळात नष्ट करण्यात आल्या. आज उरलेल्या वास्तूंमध्ये शाहजहान महाल, दिवाण-ए-आम, दिवाण-ए-खास, मोती मशीद, जहांगीर महल आणि मुस्लिम बुर्ज या प्रमुख इमारती पाहायला मिळतात.

आग्रा किल्ल्यातील प्रमुख वास्तू

आग्रा किल्ल्यात अनेक सुंदर आणि ऐतिहासिक वास्तू आहेत. त्यातील काही महत्त्वाच्या वास्तू पुढीलप्रमाणे आहेत:

• जहांगीर महल: अकबराने आपल्या मुलगा जहांगीरसाठी हा सुंदर महाल बांधला. हिंदू आणि इस्लामिक स्थापत्यशैलीचा मिलाफ येथे दिसतो.
• विशेष राजवाडा: राजेशाही वास्तूंपैकी एक, जिथे मुघल सम्राट विश्रांती घेत असत. येथे पर्शियन आणि हिंदू प्रभाव असलेली सुंदर नक्षीकामे आहेत.
• मुस्लिम बुर्ज: शाहजहानला येथे नजरकैदेत ठेवण्यात आले होते. येथून त्याने शेवटपर्यंत ताजमहाल पाहिले.
• काचेचा किल्ला: रंगीबेरंगी काचांपासून बनवलेला हा किल्ला मुघल सौंदर्यशास्त्राचे उत्तम उदाहरण आहे.
• दिवाण-ए-खास: सम्राटाने राजकीय आणि महत्त्वाच्या गोष्टींवर चर्चा करण्यासाठी याचा वापर केला.
• दिवाण-ए-आम: जनतेसाठी बांधलेली सभा जिथे सम्राट तक्रारी ऐकत असे.
• नगीना मशीद: खास राजपरिवारासाठी बांधलेली संगमरवरी मशीद.
• मोती मशीद: अत्यंत सुंदर आणि शुभ्र संगमरवरी मशीद जी "मोतीसारखी" चमकते.

आग्रा किल्ला कसा पाहावा?

आग्रा किल्ला पाहण्यासाठी पर्यटकांना प्रवेश फी द्यावी लागते. भारतीय पर्यटकांसाठी तिकीट साधारणतः ५० रुपये असून विदेशी पर्यटकांसाठी ६५० रुपये आहे. किल्ल्याच्या आत जाण्यासाठी अमरसिंग गेटचा उपयोग केला जातो. किल्ल्याच्या संपूर्ण परिसरात फिरण्यासाठी किमान २-३ तास लागतात.

आग्रा किल्ला पाहण्यासाठी उत्तम वेळ

आग्रा किल्ला पाहण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च हा कालावधी उत्तम आहे, कारण या काळात हवामान आल्हाददायक असते. उन्हाळ्यात उष्णता जास्त असल्यामुळे सकाळी किंवा संध्याकाळी भेट देणे श्रेयस्कर ठरते.

आग्रा किल्ल्याशी संबंधित मनोरंजक तथ्ये

• आग्रा किल्ला मुघल साम्राज्याच्या राजधानीचा भाग होता.
• शाहजहानला याच किल्ल्यात नजरकैदेत ठेवण्यात आले होते.
• किल्ल्याच्या भिंतींवर नाजूक कोरीव काम पाहायला मिळते.
• दिल्ली गेट हा मुघल स्थापत्यशैलीतील सर्वात उत्कृष्ट प्रवेशद्वारांपैकी एक आहे.
• किल्ल्यातील काही भाग अद्याप लष्कराच्या ताब्यात आहे आणि पर्यटकांना तिथे प्रवेश नाही.

नित्कर्ष

आग्राचा किल्ला हा भारतातील सर्वात महत्त्वाच्या ऐतिहासिक वास्तूंपैकी एक आहे. मुघल साम्राज्याच्या वैभवशाली काळाचा साक्षीदार असलेला हा किल्ला स्थापत्य, इतिहास आणि परंपरेचे उत्तम मिश्रण आहे. लाल वाळूच्या दगडात कोरलेला हा किल्ला मुघल कालखंडातील भव्यता आणि वास्तुकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे. ताजमहाल पाहण्यासाठी आलेल्या प्रत्येक पर्यटकाने हा किल्ला नक्कीच पाहायला हवा, कारण याच्या भव्यतेत आणि इतिहासात वेगळेच आकर्षण आहे.

हे पण वाचा : रामशेज किल्ल्याची संपूर्ण माहिती | Ramshej Fort Information in Marathi

मित्रांनो तुम्हाला आग्रा किल्ला संपूर्ण माहिती | Agra Fort Information in Marathi ही पोस्ट कशी वाटली आम्हाला कमेंट करून नक्की कळवा. धन्यवाद