इंदिरा गांधी यांची संपूर्ण माहिती | Indira Gandhi Information In Marathi

Indira Gandhi Information In Marathi - इंदिरा गांधी या भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान होत्या. त्यांची राजनीतीवरील पकड, दूरदृष्टी आणि कठोर निर्णयक्षमतेमुळे त्यांना "आयर्न लेडी ऑफ इंडिया" म्हणून ओळखले जाते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने अनेक महत्त्वाचे निर्णय घेतले, ज्यामुळे देशाच्या राजकीय, सामाजिक आणि आर्थिक वाटचालीला वेग मिळाला. त्यांच्या जीवनातील संघर्ष, कर्तृत्व आणि शेवटपर्यंत टिकून राहिलेली जिद्द यामुळे त्या आजही स्मरणात राहतात.

जन्म आणि बालपण

इंदिरा गांधी यांचा जन्म 17 नोव्हेंबर 1917 रोजी उत्तर प्रदेशातील अलाहाबाद येथे एका प्रतिष्ठित कुटुंबात झाला. त्यांचे संपूर्ण नाव इंदिरा प्रियदर्शनी गांधी असे होते. त्या स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या कन्या होत्या. त्यांची आई कमला नेहरू याही स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय होत्या. त्यांच्या बालपणावर त्यांच्या वडिलांच्या राजकीय जीवनाचा मोठा प्रभाव पडला. वडील नेहमी स्वातंत्र्यलढ्यात गुंतलेले असल्याने त्यांच्या संगतीत इंदिरा यांना लहानपणापासूनच राष्ट्रीय विचारांची जाणीव झाली.

त्यांचे बालपण आनंद भवन या ऐतिहासिक ठिकाणी गेले. वडिलांच्या व्यस्ततेमुळे आणि आईच्या आजारपणामुळे त्यांचे बालपण एकाकी होते. त्यावेळी त्यांनी लहान मुलांची एक संघटना स्थापन केली, जिचे नाव "वानर सेना" असे होते. या संघटनेच्या माध्यमातून त्यांनी लहान वयातच स्वातंत्र्य चळवळीत भाग घेण्यास सुरुवात केली.

शिक्षण आणि सुरुवातीचे जीवन

इंदिरा गांधी यांचे शिक्षण अनेक शाळांमध्ये झाले. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण अलाहाबाद येथील शाळेत झाले. त्यानंतर त्या जिनिव्हा, पुणे आणि दिल्ली येथील विविध शाळांमध्ये शिकल्या. त्यांचे महाविद्यालयीन शिक्षण शांतिनिकेतन येथील विश्वभारती विद्यापीठात झाले. त्यावेळी गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांनी त्यांना "प्रियदर्शिनी" हे नाव दिले.

यानंतर त्या उच्च शिक्षणासाठी इंग्लंडला गेल्या आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठात शिक्षण घेतले. मात्र, प्रकृती अस्वस्थतेमुळे त्यांचे शिक्षण पूर्ण होऊ शकले नाही. त्यांच्या शिक्षणावर वडिलांचा प्रभाव होता, त्यामुळे त्या नेहमीच देशाच्या राजकारणाविषयी जाणून घेण्यास उत्सुक असत.

वैयक्तिक जीवन आणि विवाह

इंग्लंडमध्ये शिक्षण घेत असताना इंदिरा गांधी यांची ओळख फिरोज गांधी यांच्याशी झाली. फिरोज गांधी हे पारशी समाजातील होते आणि राजकारणात सक्रिय होते. दोघांची मैत्री घट्ट झाली आणि पुढे त्यांनी 26 मार्च 1942 रोजी विवाह केला. त्यांच्या विवाहाला काही प्रमाणात विरोध झाला होता, परंतु त्यांनी हा निर्णय आत्मविश्वासाने घेतला. त्यांना राजीव गांधी आणि संजय गांधी अशी दोन मुले झाली.

विवाहानंतरही इंदिरा गांधी यांचे राजकारणावरील प्रेम कमी झाले नाही. 1947 मध्ये भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर त्या पंडित नेहरू यांच्या जवळच्या सहकाऱ्यांपैकी एक बनल्या. 1960 मध्ये फिरोज गांधी यांच्या मृत्यूनंतर त्यांच्यावर मोठा मानसिक आघात झाला, परंतु त्यांनी स्वतःला देशसेवेत गुंतवून घेतले.

राजकीय कारकीर्द आणि पंतप्रधान पदाची वाटचाल

इंदिरा गांधी यांनी 1955 मध्ये काँग्रेस कार्यकारिणीत प्रवेश केला. 1959 मध्ये त्या काँग्रेसच्या अध्यक्षा झाल्या. 1964 मध्ये त्यांना लाल बहादूर शास्त्री यांच्या मंत्रिमंडळात माहिती आणि प्रसारण मंत्री म्हणून जबाबदारी देण्यात आली. 1966 मध्ये लाल बहादूर शास्त्री यांचे निधन झाल्यानंतर त्या भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान झाल्या.

पंतप्रधान झाल्यानंतर त्यांनी अनेक धाडसी निर्णय घेतले. त्यांनी बँकांचे राष्ट्रीयीकरण केले, राजघराण्यांच्या विशेष सवलती रद्द केल्या आणि हरित क्रांतीद्वारे कृषी उत्पादनात वाढ केली. 1971 मध्ये भारत-पाकिस्तान युद्धात भारताने विजय मिळवला आणि बांगलादेश स्वतंत्र झाला. त्यांच्या या धाडसी निर्णयामुळे त्या राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रसिद्ध झाल्या.

1975 चा आणीबाणी कालखंड

1975 मध्ये इलाहाबाद उच्च न्यायालयाने इंदिरा गांधींच्या निवडणुकीस अवैध ठरवले. त्यामुळे त्यांच्या पंतप्रधानपदावर संकट आले. त्याच वेळी देशात मोठ्या प्रमाणावर अस्वस्थता वाढली होती. विरोधक आणि आंदोलक सरकारविरोधात रस्त्यावर उतरले होते. या परिस्थितीत 26 जून 1975 रोजी त्यांनी आणीबाणी लागू केली. या काळात अनेक राजकीय नेत्यांना अटक करण्यात आली, प्रसारमाध्यमांवर निर्बंध घालण्यात आले आणि संविधानात बदल करण्यात आले.

1977 निवडणूक आणि पराभव

आणीबाणीच्या निर्णयामुळे जनतेमध्ये असंतोष वाढला. 1977 च्या सार्वत्रिक निवडणुकीत इंदिरा गांधींना मोठा पराभव पत्करावा लागला. त्यांची सत्ता गेली आणि जनता पक्ष सत्तेत आला. मात्र, नवीन सरकार दीर्घकाळ टिकू शकले नाही आणि 1980 मध्ये इंदिरा गांधी पुन्हा पंतप्रधान झाल्या.

ऑपरेशन ब्लू स्टार आणि हत्याकांड

1984 मध्ये पंजाबमध्ये खलिस्तान चळवळीने उग्र रूप धारण केले होते. हरमंदिर साहिब (सुवर्ण मंदिर) येथे भिंद्रानवाले समर्थकांनी बंड पुकारले होते. परिस्थिती हाताळण्यासाठी इंदिरा गांधींनी भारतीय लष्कराला सुवर्ण मंदिरात प्रवेश करण्याचा आदेश दिला. हे ऑपरेशन "ब्लू स्टार" म्हणून ओळखले जाते. या मोहिमेमुळे शीख समाजामध्ये मोठा रोष निर्माण झाला.

हत्याकांड आणि निष्कर्ष

31 ऑक्टोबर 1984 रोजी, इंदिरा गांधी यांच्या दोन अंगरक्षकांनी त्यांच्यावर गोळ्या झाडून त्यांची हत्या केली. या घटनेनंतर देशभरात शीख विरोधी दंगली उसळल्या. त्यांच्या मृत्यूनंतर त्यांचा मुलगा राजीव गांधी भारताचे पंतप्रधान झाले.

इंदिरा गांधी या भारतीय राजनीतीच्या इतिहासातील एक अजरामर व्यक्तिमत्त्व ठरल्या. त्यांची धाडसी निर्णयक्षमता, नेतृत्वगुण आणि देशासाठी त्याग करण्याची वृत्ती यामुळे त्या कायमच स्मरणात राहतील. त्यांचे जीवन हे संघर्षाने भरलेले होते, पण त्यांनी कधीही हार मानली नाही. त्यांच्या कार्याचा प्रभाव आजही भारतीय राजकारणावर दिसून येतो.

हे पण वाचा : लाला लजपत राय यांची संपूर्ण माहिती | Lala Lajpat Rai Information In Marathi

मित्रांनो तुम्हाला इंदिरा गांधी यांची संपूर्ण माहिती | Indira Gandhi Information In Marathi ही पोस्ट कशी वाटली आम्हाला कमेंट करून नक्की कळवा. धन्यवाद